Pan Jerzy prowadzi z bratem firmę transportową w Warszawie. Zna się na autach. W swojej karierze kupił już dziesięć używanych ciężarówek. Mówi, że nigdy wcześniej nie przytrafiła mu się taka przygoda jak ta z ciągnikiem siodłowym MAN 19.414.

Wóz z rocznika 1999 z przebiegiem 700 tys. km zaoferowała do sprzedaży duża spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z Sosnowca. Pan Jerzy negocjacje prowadził osobiście z jej prezesem. - Wiadomo: używana ciężarówka - opowiada.

- Widzieliśmy, że przednie opony to złom i że jest defekt hamulców, bo przepuszcza siłownik, który trzeba będzie naprawić. Ale najważniejszy jest silnik. Prezes zapewniał, że jest w dobrym stanie.

Ów prezes był tak przekonywający, że pan Jerzy nawet nie poddał wozu dłuższej próbnej jeździe. Przejechał się tylko po placu. Wynegocjował 65 tys. zł netto i był zadowolony, bo obserwował, że podobne auta na rynku chodzą w cenie od 65 do 75 tys. zł netto za egzemplarz.

Zadowolenie jednak zaczęło maleć proporcjonalnie do tempa ubywania ropy z baku już w trakcie przeprowadzania wozu "gierkówką" z Sosnowca do Warszawy. - Zorientowaliśmy się, że ten MAN brał 45 litrów na sto km, a jechaliśmy bez obciążenia! - zaznacza pan Jerzy.

- Zadzwoniłem jeszcze raz do prezesa i spytałem ponownie, czy na pewno nie było problemów z silnikiem. Znowu zapewnił, że na 200 procent jest OK.

Bracia pocieszali się, że wyższe spalanie może mieć przyczyny proste do usunięcia. - Na pusto silnik normalnie wchodził na obroty i miał moc - wyjaśnia przewoźnik. - Przyczyną większego spalania mogły być więc zanieczyszczone filtry albo rozbite końcówki wtrysków powodujące zjawisko tzw. lania. Możliwe było też uszkodzenie pompy. Dopiero po dojechaniu do celu i wstawieniu wozu do warsztatu wyszło, że sprawa jest poważniejsza i wymaga remontu silnika. Trzeba było zrobić planowanie głowicy i wymienić zawory. To kosztowało 14 tys. złotych!

Przewoźnikom trudno teraz uwierzyć w rzetelność, a nawet w szczerość wcześniejszych zapewnień prezesa. Tym bardziej że, jak poinformowano ich w warsztacie przeprowadzającym remont, przyczyną defektu było długotrwałe eksploatowanie ciągnika po zamontowaniu w nim filtra powietrza nie od tego modelu. - Pomijam nasze straty z tego powodu, że auto wskutek naprawy przez dwa tygodnie nie zarabiało - mówi przewoźnik. - Uważam jednak, że jako sprzedawca samochodu, w którym zaraz po sprzedaży ujawniła się tak poważna wada, powinni przynajmniej w części partycypować w kosztach remontu.

Przewoźnicy wysłali już do Sosnowca gruby list polecony. Jest w nim m.in. faktura za naprawę i jej pełna dokumentacja oraz wezwanie do zrekompensowania naprawy poprzez obniżenie ceny sprzedaży o 6 tys. zł netto.

Normalnie sprzedawca odpowiada za wady towaru. - To reguluje kodeks cywilny w przepisach o rękojmi. Można więc w takich sytuacjach żądać naprawy, obniżenia ceny, a nawet odstąpić od umowy i żądać zwrotu pieniędzy - mówi Robert Walczak, prawnik z poznańskiej kancelarii Myszkowski & Walczak, wyspecjalizowanej w sprawach transportowych. Zaraz jednak dodaje, że o ile w sprzedaży konsumenckiej, czyli dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej rękojmi wyłączyć nie można, to w transakcjach między firmami już tak. - Jeśli ktoś podpisał przy kupnie klauzulę o wyłączeniu rękojmi, znaczy, że kupował pojazd na własne ryzyko - zaznacza prawnik.

Tak właśnie było w przypadku firmy pana Jerzego i jego brata. Przy kupnie podpisali bowiem oświadczenie podsunięte im przez prezesa z Sosnowca, że znają stan MAN-a i godzą się na wyłączenie odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi za wady ukryte.

Być może właśnie dlatego Krzysztof B., prezes zarządu śląskiej firmy, która sprzedała MAN-a warszawiakom, agresywnie reaguje na nasz telefon z prośbą o wyjaśnienia. - Szuka pan taniej sensacji? To niech pan kupi sobie jakąś gazetę, a nie dzwoni do mnie! - mówi zirytowany i przerywa połączenie.

Dopiero przy drugim kontakcie wyjaśnia, że z ceny nie zejdzie, bo roszczenie uważa za bezpodstawne i nadal twierdzi, że silnik MAN-a w chwili sprzedaży był sprawny. - Na ten samochód była zrobiona wycena rzeczoznawcy z Dekry - podkreśla.

Dla warszawskich przewoźników sprawa jest więc prawie beznadziejna. Podejrzewają, że firma z Sosnowca po prostu ich kosztem pozbyła się kłopotliwego wozu. Ale przepisy kodeksu cywilnego dają im jeszcze cień szansy na wygraną. Warunek: muszą udowodnić, że sprzedawca podstępnie zataił wadę auta, a więc że występowała ona już wcześniej i że prezes o niej wiedział w momencie sprzedaży. - Tylko jak to zrobić? - głowi się teraz pan Jerzy.

Jedno jest pewne: bez długotrwałego procesu sądowego nie uda się tego wykazać.

- Zgodnie z art. 546. § 1. k.c. sprzedawca ma obowiązek udzielić kupującemu wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej oraz wydać dokumenty, które jej dotyczą. Ma więc obowiązek poinformować go o ewentualnych usterkach. - Zgodnie z art. 556. § 1. k.c. sprzedawca odpowiada względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność, a także jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego (rękojmia za wady fizyczne; na podobnej zasadzie działa rękojmia za wady prawne, gdy np. rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej). - Zgodnie z art. 557. § 1. k.c. sprzedawca jest zwolniony z rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. - Zgodnie z art. 558. k.c. strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi ograniczyć lub wyłączyć, ale jest to bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym. - Zgodnie z art. 559. k.c. sprzedawca nie odpowiada za wady fizyczne po przekazaniu rzeczy kupującemu, chyba że wynikły one z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. - Zgodnie z art. 563. k.c. kupujący traci uprawnienia z rękojmi, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, ale przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący "nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju" i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku, gdy wada wyszła na jaw dopiero później, jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy natychmiast po jej wykryciu.